ΠΟΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ,

Την πρόβλεψη ότι ο Ταΐπ Ερντογάν, θα είναι και ο μοιραίος ηγέτης για την Τουρκία και ότι καθώς καταρρέει η τουρκική οικονομία θα αντιμετωπίσει τεράστια προβλήματα, κάνει ο γνωστός Αμερικανός στρατηγικός αναλυτής του πανίσχυρου αμερικανικού, «Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων», Daniel Pipes.

Το Συμβούλιο αυτό, γνωστό ως CFR, είναι η δεξαμενή σκέψεων που καθορίζουν στον μέγιστο βαθμό την αμερικανική εξωτερική πολιτική γι’ αυτό και οι δηλώσεις του σε τουρκική επιθεώρηση αποκτούν μεγάλη σημασία ιδιαίτερα μετά τα μεγαλοπρεπή επινίκια του Ερντογάν και την αναρρίχηση του στην τουρκική προεδρία. Να σημειωθεί επίσης ότι ο Daniel Pipes είναι μέλος του πανίσχυρου Εβραϊκού Συμβουλίου των ΗΠΑ, ιστορικός και ακαδημαϊκός, γι αυτό και οι δηλώσεις του έχουν προκαλέσει μεγάλη αίσθηση στην Τουρκία.

Η γενική πεποίθηση είναι ότι η «ακροβασία» του Ερντογάν ανάμεσα σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα, ανάμεσα σε ΝΑΤΟ, Ευρασιατική Ένωση, Σύμφωνο της Σαγκάης, κλπ, ενώ φιλοδοξεί πάντα να ηγηθεί του ισλαμικού κόσμου στηρίζοντας τζιχαντιστικά κινήματα, θα τον φέρει αναπόφευκτα σε πολλαπλά αδιέξοδα που θα κλονίσουν σοβαρά τον ίδιο αλλά και την χώρα του. Με την Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει κλίμα εχθρικής καχυποψία. Με το Ισραήλ εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλο πρόβλημα προσέγγισης παρά την επιθυμία πολλών παραγόντων και στις δυο χώρες εξ’ αιτίας της υπερφίαλης αντιισραηλινής ρητορικής του Ερντογάν που δεν προβλέπεται να την αλλάξει τουλάχιστον στο εγγύς μέλλον.

Με την Ρωσία έχουμε κάποιες ευκαιριακές συγκλίσεις που όμως δεν μπορούν να σβήσουν τις πάγιες και μεγάλες αντιθέσεις των δυο χωρών στο πολιτικό τομέα καθώς η Τουρκία στηρίζει τους εξτρεμιστές ισλαμιστές που είναι «κόκκινο πανί» για την Μόσχα. Γενικά οι Ρώσοι είναι πολλοί καχύποπτοι στην διγλωσσία του Ερντογάν στα γεγονότα της Μέσης Ανατολής και δεν τον εμπιστεύονται εξ’ αίτιας των νατοϊκών του «παιχνιδιών». Υπάρχει και το ζήτημα των Στενών που είναι ένα τεραστίας γεωστρατηγικής σημασίας θέμα και οι Ρώσοι δεν θα επιτρέψουν ποτέ τον Ερντογάν να κάνει εδώ ότι του κατέβει και να πιστεύει ότι αυτός ελέγχει απόλυτα την περιοχή. Για τον ίδιο λόγο η Μόσχα δεν θα ήθελε ποτέ μια ένοπλη σύγκρουση στο Αιγαίο από κάποια τουρκική προβοκάτσια, καθώς έτσι θα αποκοβότανε από την ανατολική Μεσόγειο.

Με την Κίνα τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα. Παρά του ότι επαγγέλλονται μεγάλες οικονομικές συμφωνίες υπάρχει έντονη δυσπιστία εξ’ αιτίας του θέματος των Ουιγούρων που δημιουργεί έντονη αντιπαράθεση και αντικινεζικό κλίμα μέσα στο κόμμα του Ερντογάν ενώ το Πεκίνο θεώρει την Άγκυρα σαν τον κύριο υποκινητή της αποσταθεροποίησης του κινεζικού Τουρκεστάν.

Θα έλεγε κανείς πως οι ΗΠΑ θα μπορούσαν φυσιολογικά να είναι το μεγαλύτερο στήριγμα του Ερντογάν. Αλλά δεν συμβαίνει αυτό. Ο γνωστός Αμερικανός στρατηγικός αναλυτής, που αναφέραμε παραπάνω, έκανε μια ανάλυση των αμερικανοτουρκικών σχέσεων την τελευταία δεκαετία και προχώρησε σε κάποιες σημαντικές προβλέψεις για το μέλλον της Τουρκίας που δεν το προβλέπει και… τόσο ρόδινο. Σύμφωνα με τον Daniel Pipes, οι ΗΠΑ μέχρι τον Ιούνιο του 2011 είχαν ακόμα απόλυτη εμπιστοσύνη στον Ερντογάν και μέχρι τότε τον θεωρούσαν σαν βασικό σύμμαχο και σαν το πρότυπο μοντέλο για τον ισλαμικό κόσμο. Η εκλογή του το 2002 είχε χαιρετιστεί με ικανοποίηση από τις ΗΠΑ και θεωρήθηκε ότι θα φέρει μια νέα εποχή στις σχέσεις Αμερικής Τουρκίας ενώ προσδοκούσαν να συνεχίσει την πολιτική των προκάτοχων του στις σχέσεις της Τουρκίας με το Ισραήλ. Από το 2011 όμως και μετά, η απροκάλυπτη στήριξη του Ερντογάν σε εξτρεμιστικές ισλαμικές ομάδες και η τακτική του να προβαίνει συνεχώς σε ανεξέλεγκτες ενέργειες ενώ άρχισαν να ξεσπούν οι μεγάλες κρίσεις στην Μέση Ανατολή, προκάλεσε την ριζική αναθεώρηση των αμερικανικών εκτιμήσεων για το πρόσωπο του.

Οι εκτιμήσεις του Daniel Pipes για το εγγύς μέλλον είναι ό η τουρκική οικονομία αναμένεται να σημειώσει επικίνδυνη ύφεση μετά από αρκετά χρόνια ανάπτυξης. Το εξωτερικό χρέος μεγαλώνει συνεχώς, ο πληθωρισμός και η ανεργία έχουν πάρει την ανιούσα με επικίνδυνο ρυθμό και όλο αυτό θα προστεθεί στα προβλήματα του ενώ η εσωτερική ένταση αναμένεται να αυξηθεί και πολύ πιθανό να δημιουργηθεί μεγάλο μέτωπο εναντίον του καθώς οι απολυταρχικές του τακτικές θα συνεχιστούν και θα ενταθούν με αποτέλεσμα να κατηγορηθεί άμεσα για αντιδημοκρατικές μεθόδους. Αλλά εκείνο που θα τον δυσχεραίνει ακόμα περισσότερο είναι το συνεχιζόμενο αδιέξοδο στο περίγυρο της Τουρκίας ενώ θα συνεχιστεί και ίσως ενταθεί ακόμα περισσότερο η εχθρική στάση εναντίον του από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από τις ΗΠΑ. Όλα αυτά θα δημιουργήσουν ένα πολύ προβληματικό πεδίο που ο Ερντογάν θα κληθεί να το αντιμετωπίσει άμεσα. Με τα δεδομένα της «εύφλεκτης» ιδιοσυγκρασίας του, αναμένεται να προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερες συγκρουσιακές καταστάσεις που αντί να ηρεμήσουν τα πράγματα θα τα επιδεινώσουν ακόμα περισσότερο με απρόβλεπτες εξελίξεις για τον ίδιο και για την χώρα του.

ΝΙΚΟΣ ΧΕΙΛΑΔΑΚΗΣ

Δημοσιογράφος-Συγγραφέας-Τουρκολόγος