Η Άλωση της Κωνσταντινούπολης, η Κόκκινη Μηλιά και ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς

Υπάρχει τουρκικός μύθος για το Κόκκινο Μήλο (Kizil elma), που συμβολίζει τον υπέρτατο στόχο κατάκτησης

ΗΚόκκινη Μηλιά

Η Κόκκινη Μηλιά, σύμφωνα με τις παραδόσεις του ελληνικού λαού, είναι μυθικός τόπος προς τον οποίο θα εκδιωχθούν οι Τούρκοι από την Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με την παράδοση, μετά την απελευθέρωση της Βυζαντινής πρωτεύουσας, θα πρωτοστατήσει ο «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς» που θα εγερθεί από τον ύπνο του και θα προσκυνήσει στην Αγιά Σοφιά.

Από την λαογραφική έρευνα που είχε κάνει ο Νικόλαος Πολίτης, η Κόκκινη Μηλιά αντιστοιχεί προς το Μονοδένδριο των προ της Άλωσης βυζαντινών χρησμών και προφητειών που λέγονταν κατά τις επικίνδυνες πολιορκίες που αντιμετώπιζε η Κωνσταντινούπολη. Το πως όμως και πότε αντικαταστάθηκε το Μονοδένδριο με την Κόκκινη Μηλιά, αλλά και σε ποιούς λόγους στηρίχθηκε η δεύτερη, παραμένει άγνωστο.

Πιθανώς σχετικός είναι ο τουρκικός μύθος για το Κόκκινο Μήλο (Kizil elma), που συμβολίζει τον υπέρτατο στόχο κατάκτησης. Αρχικά χαρακτηρίστηκε Κόκκινο Μήλο η Κωνσταντινούπολη, και μετά η Ρώμη, η Βιέννη και η Μόσχα. Ο μύθος και ο όρος χρησιμοποιούνται και στη σύγχρονη εποχή.

Αριστεροί και δεξιοί εθνικιστές που φοβούνται διάλυση της Τουρκίας αν ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αυτοαποκαλούνται “Συνασπισμός του Κόκκινου Μήλου”. Τον μύθο επικαλέστηκε ο πρόεδρος της Τουρκίας Ερντογάν κατά τη στρατιωτική επιχείρηση της Τουρκίας εναντίον Κούρδων στην περιοχή Αφρίν της Συρίας, στις αρχές του 2018.

Κωνσταντίνος Παλαιολόγος: Ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς

Όλοι γνωρίζουμε πως η επικρατέστερη άποψη για τον θάνατο του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου είναι ότι έπεσε μαχόμενος στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού,

αλλά υπάρχουν και πολλές, διαφορετικές απόψεις όπως εκείνη του Donald Mac Gillivray Nicol (1923-2003), ενός από τους διαπρεπέστερους Βυζαντινολόγους του 20ού αιώνα, ο οποίος κατέληξε στο συμπέρασμα πως «η αφθονία αλληλοσυγκρουόμενων μαρτυριών καθιστά αδύνατο το να βεβαιωθεί κανείς σχετικά με τον τόπο και τον τρόπο θανάτου του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου».

Ένα είναι πάντως βέβαιο και χωρίς καμιά αμφιβολία: Ο τελευταίος Βυζαντινός αυτοκράτορας, με τον ηρωικό του θάνατο, πέρασε στο πάνθεο των αθανάτων, έγινε μια θρυλική μορφή της ελληνικής λαϊκής παράδοσης σαν ο ”Μαρμαρωμένος Βασιλιάς”, που θα ξυπνήσει από το μνήμα και θα ανακτήσει την Αυτοκρατορία και την Κωνσταντινούπολη από τους κατακτητές της. Περισσότερα από 550 χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος παραμένει στην συνείδηση των Ελλήνων σαν ένας εθνομάρτυρας και ένας μεγάλος εθνικός ήρωας.

Οι μύθοι όμως του Μαρμαρωμένου Βασιλιά και της Κόκκινης Μηλιάς φθάνουν μέχρι τις μέρες μας αναιμικοί κι΄ αδύναμοι, κυρίως από την αδιαφορία των σύγχρονων γενεών.

Οι μύθοι αυτοί, μοιάζουν με ένα συναρπαστικό παραμύθι που άντεξε στον χρόνο και μεταφέρεται εδώ και πάρα πολλούς αιώνες από γενιά σε γενιά, κρατώντας ζωντανή την λαϊκή παράδοση που τους συνοδεύει.

Σύμφωνα με τον λαογράφο και καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Νικόλαο Πολίτη (1852 – 1921), η Κόκκινη Μηλιά αντιστοιχεί σε τόπο που λέγεται Μονοδένδρι, πιθανή πατρίδα του Μεχμέτ του Πορθητή, κοντά στα σύνορα της Τουρκίας με την Περσία.

Τα προ της άλωσης χρόνια, όταν η Βασιλεύουσα αντιμετώπιζε επικίνδυνες πολιορκίες οι Βυζαντινοί χρησμοί και οι προφητείες αναφερόταν στο «Μονοδένδρι» το οποίο αντικαταστάθηκε από την «Κόκκινη Μηλιά» μετά την άλωση της Πόλης (1453) για άγνωστους μέχρι σήμερα λόγους.

Η προφητεία που κυκλοφόρησε σε πολλές παραλλαγές και δέχθηκε αλλοιώσεις με την πάροδο των αιώνων, παρατίθεται από την διήγηση του δασκάλου Κυρίου Κλεόπα στο αυτοβιογραφικό μου βιβλίο «Το Θαύμα – Μια πραγματική ιστορία», ως εξής:

«Από το 1071, αγαπητό μου παιδί, που οι Σελτσούκοι κέρδισαν τη μάχη του Μαντζικέρτ της Μικράς Ασίας και άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για την διάλυση της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, ο ελληνισμός της Μικράς Ασίας δημιούργησε, με το αλάθητο ένστικτο ενός λαού που έβλεπε την επερχόμενη συμφορά, το μύθο της Κόκκινης Μηλιάς.

Σύμφωνα με το μύθο, οι Τούρκοι αφού θα πολιορκούσαν με κάθε μέσο την Κωνσταντινούπολη, θα νικούσαν την άμυνα των υπερασπιστών της και θα άρχιζαν να την κυριεύουν.

Τη στιγμή ακριβώς εκείνη με θεϊκή παρέμβαση οι κατακτητές θα τρέπονταν σε φυγή και θα καταδιώκονταν μέχρι το Μονοδένδρι, δηλαδή την Κόκκινη Μηλιά.

Αργότερα, όταν έγινε η άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453, ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, χάθηκε κάτω από μυστηριώδεις συνθήκες. Πολλοί έλεγαν πως πέθανε στη μάχη κοντά στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού και ο σουλτάνος έβαλε να ψάξουν στους σωρούς των πτωμάτων χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Το πτώμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου δε βρέθηκε ποτέ και τάφηκε ένα ακέφαλο πτώμα, που θεωρήθηκε πως ήταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, επειδή στα πόδια του είχε πέδιλα με ζωγραφισμένους χρυσούς αετούς που ήταν συνήθεια αυτοκρατορική.

Όλα αυτά δημιούργησαν το μύθο του μαρμαρωμένου Βασιλιά, σύμφωνα με τον οποίο ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν σκοτώθηκε στην μάχη αλλά μαρμαρώθηκε και βρίσκεται στην Κλειστή Πύλη της Αγίας Σοφίας μέχρι τη μέρα που άγγελος Κυρίου θα τον ζωντανέψει και θα του παραδώσει το σπαθί του ώστε να εκδιώξει τους κατακτητές Τούρκους μέχρι την Κόκκινη Μηλιά.

Ακόμα και σήμερα, αγαπητό μου παιδί, πολλοί λένε πως σαν πλησιάσουν στην Κλειστή Πύλη της Αγίας Σοφίας ακούνε ψαλμωδίες και ύμνους για τον μαρμαρωμένο βασιλιά».

PENTAPOSTAGMA